Wat is windenergie waard?

Het besluit van minister Kamp tot het plaatsen van 45 windmolens in de Veenkoloniën heeft de afgelopen dagen tot uiteenlopende reacties geleid. Welke reactie je ook neemt, telkens komt de vraag naar voren wat is windenergie waard? De conclusie kan alleen maar zijn: heel veel! Want het plaatsen van zoveel windmolens in de Veenkoloniën moet kennelijk doorgaan. Ook als uit onderzoek *) is gebleken dat er onvoldoende draagvlak in het gebied voor bestaat. Ook als dit ten koste gaat van het LOFAR-project van stichting Astron. Een wetenschappelijk en internationaal zeer gewaardeerde onderneming die te maken krijgt met forse beperkingen. En ook als dit tot een tweedeling in de samenleving leidt. Het kan niet anders of windenergie moet heel veel waard zijn, zelfs meer dan zonne-energie. Hoewel zonne-energie de kostprijs van wind benadert, is uitruil een utopie gebleken.

Hoe kan het dat windenergie zoveel waard is? Ligt dat alleen aan het Verdrag van Kyoto? In dit verdrag uit 1997 is namelijk tussen de industrielanden afgesproken dat zij het broeikaseffect gaan terugdringen. Nederland heeft daarbij de opdracht aanvaard om de uitstoot van broeikasgassen met zes procent te verminderen. Daarom heeft de Rijksoverheid een pakket maatregelen samengesteld om dit doel te bereiken. Zoals de stimulering van energiebesparing bij de industrie en in de gebouwde omgeving, het gebruik van hernieuwbare energie (zoals inzet van windenergie en biobrandstoffen) en reductie van overige broeikasgassen (bijvoorbeeld reductie van lachgasemissies bij kunstmestfabrieken).

Voor wat betreft hernieuwbare energie heeft Nederland ingezet op 6000 megawatt wind op het land en 4.450 megawatt op zee.

De twaalf Nederlandse Provincies (verenigd in het IPO) hebben beloofd de 6000 megawatt aan windenergie op land te faciliteren. “Dankzij het akkoord met het IPO zorgen we er samen met de provincies voor, dat windmolens daar geplaatst worden waar zoveel mogelijk draagvlak is. We willen tegen zo laag mogelijke kosten 16% duurzame energie in 2020 realiseren en kijken daarom naar de goedkoopste vormen van duurzame energie. Dan kom je onder meer uit bij windmolens op land”, aldus minister Kamp (begin 2013).

De 6000 megawatt windenergie op land (2.000 molens van 3 megawatt) is volgens minister Kamp voldoende om ruim vier miljoen huishoudens van elektriciteit te voorzien (dat is 1 molen van 3 megawatt voor 2.000 huishoudens). Waarom overigens altijd wordt gesproken over huishoudens terwijl de industrie de grootverbruiker is, is bijna misleidend. Google bouwt op dit moment in Groningen aan zijn, waarschijnlijk, grootste datacenter tot nu toe. Deze datafabriek verbruikt straks even veel elektriciteit als 400.000 huishoudens. Dat is dus meer dan alle huishoudens van Drenthe bij elkaar. Google verbruikt straks jaarlijks energie van 200 windmolens van 3 megawatt. De impact van de industrie is dan ook enorm. Maar dat ‘verkoopt’ natuurlijk minder goed dan de wet van de grote getallen van de huishoudens.

Maar terug naar het besluit van minister Kamp. Niemand kan er volgens ons gelukkig mee zijn, minister Kamp daargelaten. De omwonenden in het veenkoloniaal gebied niet, die zien hun woonomgeving veranderen op een manier die zij niet willen. Astron niet, die kan niet al het onderzoek uitvoeren wat ze graag zou willen. De betrokken gemeentes niet, die hebben dus uiteindelijk niks te vertellen. En ook de provincie ziet haar eigen gebiedsvisie niet terug in de besluitvorming van minister Kamp. Als er al vreugde is, dan is dat bij de initiatiefnemers tot het bouwen van de molens. Hoewel die vreugde getemperd wordt door de verstoorde onderlinge verhoudingen in het gebied. Dus helemaal gelukkig zullen ook zij niet zijn. In Den Haag zouden de beleidsmakers ook wel gelukkig kunnen zijn, maar het besef dat het wel eens om een Pyrrusoverwinning kan gaan, zal op enig moment ook daar doordringen. Treurig allemaal.

Dit terwijl er een kans voor het grijpen lag om het ánders te doen.

De doorontwikkeling van zonne-energie is namelijk nog in volle gang, terwijl de windenergie aan het eind van zijn ontwikkeling is. Door wind in te ruilen voor zonne-energie was er eveneens tegemoet gekomen aan Kyoto. De initiatiefnemers voor wind hadden door te participeren in de zonne-energie financieel gecompenseerd kunnen worden. De verstoorde verhoudingen zouden zijn omgeslagen in breed gedragen samenwerking. En de beleidsmakers in Den Haag hadden uiteindelijk moeten erkennen dat de volledige doelstelling wind op land niet wordt gehaald, maar wel het bovenliggende doel, namelijk terugdringing van het broeikaseffect. Elk weldenkend mens, ook in de Veenkoloniën, beseft dat we met z’n allen niet oneindig door kunnen gaan met het opmaken van onze grondstoffen en het verpesten van ons (woon- en leef)klimaat. De wil om daar iets aan te doen, leeft bij velen. Vanuit dat besef had het proces in de Veenkoloniën een heel ander verloop moeten hebben.

Toch is dat niet gebeurd want kennelijk is windenergie heel veel meer waard.

Annemieke Smit, Egbert Hofstra en Henk Zwiep

Fractievoorzitters PvdA Aa en Hunze, Stadskanaal en Borger-Odoorn

* “Noot”
Zie draagvlakonderzoek d.d. 9 december 2014 dat Enneüs heeft uitgevoerd voor de gemeenten Aa en Hunze, Borger-Odoorn en Stadskanaal naar de komst van een windpark in deze regio en de verkenning windpark Drentse Monden en Oostermoer van gebiedscoördinator Titian Oterdoom d.d. 5 december 2015.

Dit opiniestuk verscheen 1 oktober in het Dagblad van het Noorden